A discriminación racial foi (e segue sendo) unha das sinrazóns humanas máis arrepiantes e incomprensibles. E tamén a responsable de que determinadas razas quedasen excluídas de calquera posto honorífico. Por iso chama tanto a atención que, polo menos no santoral, houbese cabida para un santo negro.San Benito de Palermo entra na categoría destas excepcións, e por iso merece máis atención da que ata agora recibiu, tanto nos estudos iconográficos, como estilísticos, ou sociolóxicos. Curiosamente sobre el, hai moito escrito nos países latinoamericanos, onde a realidade racial deulle un protagonismo comprensible, especialmente, nunha época na que a escravitude da poboación negra era unha realidade.
Pero sobre como, cando e por que se foi difundindo o seu culto en Galicia, segue a ser un tema pendente. Na súa honra celébranse festas en Cambados, Redondela, Covas (Meaño), Baldomar (Begonte), e en Carballo (Friol). Empezou a facerse popular a partir do S. XVIII, pero cobra máis forza no XIX. Non sabemos as razóns, pois as variantes nas prácticas devocionais son evidentes entre parroquias, se ben hai elementos en común: a presenza da fonte como elemento purificador ou salutífero está tamén presente en Baldomar.
No caso de Carballo, celébranse poxas de diferentes alimentos na súa honra. Sabemos que no S. XIX se sucederon diferentes crises de fame e pestes (1852) que poderían aportar algunha pista.
Tamén se vincula a San Benito de Palermo co catálogo de "santos bonitos" (Ferro Ruibal: Diccionarios dos Nomes Galegos. "Ir Indo". Páx. 56). De feito, un estudo publicado en México, conta que o imaxinario popular, acostumado a ver santos brancos, inventou a lenda de que San Benito era branco e enormemente atractivo, polo que era acosado por moitas damas, o que lle facía sentir mortificado. Por iso, nos seus rezos pedía a Deus que o fixese feo. Deus atende a súa pregaria e certo día espertou negro. Curioso.
En todo caso, a historia do santo, da que xa falamos, vincúlao coa escravitude e con África (era fillo de africanos escravos e adopta a relixión dos seu amos, que máis tarde lle conceden a liberdade).
O San Benito de Palermo de Carballo segue a iconografía tradicional franciscana: hábito marrón, cinguido por un cordón. Leva o cabelo curto e rizado. Na man dereita porta o crucifixo, e na dereita o corazón (atributo habitual) de entrega devocional. Os rasgos raciais aparecen moi marcados: arcos supraciliares e pómulos marcados, nariz ancho, labios prominentes e descaradamente vermellos, contrastando cunha pintura radicalmente negra da pel, sen matices.
Trátase dunha figura de vestir (as teas son reais), pero non como as que se facían no barroco, nas que debaixo da roupa só había un armazón. Neste caso, o corpo está enteiramente traballado. Pensamos que é unha talla recente. Hai quen recorda unha talla anterior máis pequena. A actual é máis grande que as tallas tradicionais. Non sabemos cando se fixo. Por un momento pensamos que podía ser do S. XIX. Sen embargo, a factura impersonalizada e industrial, fainos pensar máis ben no S. XX (1º terzo?). De feito, na cabeza apréciase claramente unha sutura en vertical que divide en dúas metades a talla, e que evidencia que se trata dunha figura ensamblada. Segue unha técnica sobria e rigorosa, e unha estética e policromía simplificadas ao máximo. Son, en definitiva, técnicas rápidas e baratas que responden a unha época de estandarización da arte relixiosa, nas que hai unha clara perda da emotividade, que debe ser sempre a fin última da arte.
No caso de Carballo, celébranse poxas de diferentes alimentos na súa honra. Sabemos que no S. XIX se sucederon diferentes crises de fame e pestes (1852) que poderían aportar algunha pista.
Tamén se vincula a San Benito de Palermo co catálogo de "santos bonitos" (Ferro Ruibal: Diccionarios dos Nomes Galegos. "Ir Indo". Páx. 56). De feito, un estudo publicado en México, conta que o imaxinario popular, acostumado a ver santos brancos, inventou a lenda de que San Benito era branco e enormemente atractivo, polo que era acosado por moitas damas, o que lle facía sentir mortificado. Por iso, nos seus rezos pedía a Deus que o fixese feo. Deus atende a súa pregaria e certo día espertou negro. Curioso.
En todo caso, a historia do santo, da que xa falamos, vincúlao coa escravitude e con África (era fillo de africanos escravos e adopta a relixión dos seu amos, que máis tarde lle conceden a liberdade).
O San Benito de Palermo de Carballo segue a iconografía tradicional franciscana: hábito marrón, cinguido por un cordón. Leva o cabelo curto e rizado. Na man dereita porta o crucifixo, e na dereita o corazón (atributo habitual) de entrega devocional. Os rasgos raciais aparecen moi marcados: arcos supraciliares e pómulos marcados, nariz ancho, labios prominentes e descaradamente vermellos, contrastando cunha pintura radicalmente negra da pel, sen matices.
Trátase dunha figura de vestir (as teas son reais), pero non como as que se facían no barroco, nas que debaixo da roupa só había un armazón. Neste caso, o corpo está enteiramente traballado. Pensamos que é unha talla recente. Hai quen recorda unha talla anterior máis pequena. A actual é máis grande que as tallas tradicionais. Non sabemos cando se fixo. Por un momento pensamos que podía ser do S. XIX. Sen embargo, a factura impersonalizada e industrial, fainos pensar máis ben no S. XX (1º terzo?). De feito, na cabeza apréciase claramente unha sutura en vertical que divide en dúas metades a talla, e que evidencia que se trata dunha figura ensamblada. Segue unha técnica sobria e rigorosa, e unha estética e policromía simplificadas ao máximo. Son, en definitiva, técnicas rápidas e baratas que responden a unha época de estandarización da arte relixiosa, nas que hai unha clara perda da emotividade, que debe ser sempre a fin última da arte.
.jpg)
0 comentarios:
Publicar un comentario