A iconografía masculina do altar maior de Santiago de Miraz.

Santiago Matamouros,aínda que é o santo titular, está desprazado dunha visión privilexiada e situado na fornela esquerda. A importancia do culto a Santiago é de sobra coñecida en Galicia. Ademais, Miraz é parada obrigatoria no camiño de Santiago (Camiño Norte). Dos tres tipos iconográficos que hai de Santiago, o de Miraz responde ao prototípico de Matamouros (arrepiante na sensibilidade actual), e que foi símbolo da Reconquista e difundido pola Orde de Santiago: montado no cabalo branco que pisotea as cabezas de guerreiros mouros e cunha espada en alto nunha man, e na outra co que cremos debe ser o estandarte da Orde de Santiago, pero que debeu ser "repintado", pois en lugar de branco é vermello e perdeu a cruz (símbolos en alusión á batalla de Clavijo). Con todo, a indumentaria remite á súa condición de peregrino, de feito viste como os peregrinos nobres: sombreiro de á ancha decorado con venera, e ampla capa vermella.

O Santiago de Miraz parécenos anterior ao retablo (aínda que non moito, S. XVII?). As súas dimensións son demasiado pequenas para ocupar a fornela que ocupa. Debeu ser reaproveitado dun retablo anterior e desprazado do protagonismo inicial (as representacións do Matamouros comezan a declinar no S. XVIII) cando os Saavedra costean o actual retablo. Polo mesmo, tampouco nos parece do mesmo artífice que creou as demais tallas do retablo. Resulta moito máis desproporcionado e ríxido: o cabalo é demasiado pequeno (ou Santiago demasiado grande), as cabezas dos guerreiros mouros demasiado grandes, o movemento non resulta crible, e hai unha evidente desproporción entre a cabeza e o corpo de Santiago. Ademais, a peaña sobre a que se asenta é diferente das peañas das demais imaxes.

San Antonio de Padua está situado na fornela superior. Para nós, a talla é da mesma época que o retablo: a factura dos rostros e as ondas creadas polas teas, son típicas do S. XVIII. San Antonio de Padua é tamén San Antonio de Lisboa, pero morreu en Padua en 1231. Ingresou na Orde franciscana, polo que aparece co hábito franciscano cinguido por un cordón de tres nós, que aluden aos tres votos da orde. Aparece cos seus atributos máis frecuentes e que se popularizaron a partir da Contrarreforma: o libro do Evanxeos, o neno Xesús no seu colo e volvéndose cara ó santo buscando o contacto emocional (en alusión ás súas aparicións en Camposampiero e na cela do santo), e suponse que na man dereita (hoxe perdida) levaría a azucena símbolo de pureza.

A San Antonio de Padua sempre se lle representa como un mozo imberbe e de agraciadas faccións. Tal vez por isto, a tradición popular acabouno vinculando coas mozas casadeiras ( San Antonio bendito, dádeme un home, anque me mate, anque me esfole. Ou tamén: Antón ten un meniño/non porque fora casado:/foi un neno que atopou/na porta do seminario).

Ademais de casamenteiro, San Antonio de Padua tiña a cualidade de atopar as cousas perdidas.