O Cancioneiro Popular Galego no Día das Letras Galegas do 2025

Pandeireteiras de Mens (1982 ( RAG)

O pasado cinco de xullo, venres, a Real Academia Galega decidiu establecer o Cancioneiro Popular Galego como protagonista da celebración do Día das Letras Galegas do próximo ano 2025. 

Toma o relevo de Luísa Villalta, homenaxeada este ano, que precisamente escribía 

 "...cansada coma min no cansazo do pai cego 

no cansazo do avó en silencio 

e da nai rota de recoser as coplas aprendidas na saia da avoa"

Nomear o Cancioneiro Popular Galego lévanos a lembrar o inxente traballo de recollida a finais dos anos setenta do pasado século de Dorothé Schubarth e Antón Santamarina por Galicia adiante que quedou reflectido no traballo publicado pola Fundación Barrié na década dos oitenta. 

Volumes do Cancioneiro  de Schubarth e Santamarina

Ese saber que acubillan centos e centos de mulleres que permitiron que eses cantos de seitura, de festas,... sucesos locais, romances, coplas de cego... non se perdesen e chegasen a nós son o eixo da celebración do próximo 17 de maio.

Personifica a RAG a homenaxe en Adolfina e Rosa Casás Rama, na pandereteira Eva Castiñeira e nas Pandereteiras de Mens (Prudencia Garrido, Asunción Garrido e Manuela Lema). 

Foliada na Vila da Igrexa ( Ver notas)

Pero son moitas máis as que non aparecen pero si están: Manuela da Barro, as tocadoras das Festas da Pandeira do Piornedo: Dolores de Villariños (a homenaxeada este próximo agosto) a nosa benquerida Inés de Naipes (arca ben grande de sabedoría), Marilú do Corralín; de Anxeriz (Tordoia) a Julia Vázquez Rosende coñecida pola súa particular versión do "Resistirei" pandémico, a recitadora Erundina López Pérez, de Cumeiro , Vila de Cruces, que vía Reme López (anteollinhos) tennos achegado romances, coplas, cantigas...

E tantas e tantas outras mulleres que cantaron, cantan e cantarán.

Festa da pandeira, Piornedo, 2022

Friol non queda á marxe desta celebración e deste recoñecemento. Nos anos que mantemos este caderno foi interese primario a recollida e recuperación do cancioneiro vivo no concello. Publicamos todo o que fomos capaces de recoller, pódese ver nesta ligazón que nos achega ao patrimonio cantareiro friolés 

Mención especial hai que facer do traballo pretérito que fixera a asociación "Foliada friolense" á que todos os adxectivos que poidamos imaxinar serían poucos para pór en valor o labor realizado. Non esquecemos tampouco ás irmás de Anxeriz Lola e Carme Lage Morandeira (falecidas no 2017 e 2011 respectivamente) que a través de Álvaro Santos achegaron a esta páxina parte importante da súa memoria cantareira. 

Carmen Lage Morandeira gravando un canto de Nadal

E tampouco non esquecemos a achega que o alumnado do colexio friolés fixo ao longo de moitos cursos deste século XXI e que nos permitiu coñecer versións de romances e coplas cantadas ou recitadas por, por exemplo,  Mª Paz Viñas , Julia e Gloria Corral todas elas veciñas de S Martiño de Prado. 

En resume unha celebración pangalaica na que son moitas as que estarán de festa e moitos os que seguiremos aprendendo da súa memoria e cariño polo noso.

Queremos aproveitar tamén a entrada para indicar que neste apartado da memoria , aínda que a RAG fixouse na figura feminina, tampouco non debemos deixar de lado aos cantareiros que tamén os hai e moi bos.

E sabendo que a homenaxe vai ser ao Cancioneiro Popular Galego sería ben non esquecer para próximas edicións o resto do corpus da Literatura Oral tan abondosa coma rica.

Notas

A fotografía da Foliada no Vilar da Igrexa é sacada do libro "Fuliada na Vila" de Richi Casás