Recuperando a memoria: Friol 1936-1939. A barbarie.

Manuel Varela Carballal, 77 anos, veciño do Pacio, conta que de neno os falanxistas foron á casa dun veciño chamado Francisco para requisarlle unha escopeta. Francisco resístese e a súa filla, asomándose pola ventá dille ó pai: "veña, meu pai, déalles a escopeta a eses canallas para que nos deixen en paz". Os falanxistas, en vinganza porque a rapaza lles chamou canallas, levaron ó pai e á filla a un monte para matalos. Cando chegaron ó monte dixéronlle a Francisco que se lles daba 4.000 pesetas nun prazo de dous días os soltaban. Francisco percorreu as casas dos veciños pedindo axuda para xuntar os cartos. Conseguíu acadar o diñeiro. Salvaron a vida, pero non se libraron dunha paliza que case acaba coa vida de Francisco.

Manuel Varela recorda un pozo no que tiraban ás persoas que mataban. Asegura que foi feito polos falanxistas e está situado nun río en Carteire (Palas de Rei). Tamén fala dunha rocha moi alta desde a que tiraron a persoas que morreron despeñadas.
Cando Manuel era pequeno viu como arrastraron a un home atado polas pernas a dous cabalos, ós que se lles facía correr ata que o home partiuse pola metade.
Estes relatos foron recollidos por Nerea Varela Busto, estudante de 4º de E.S.O. en Friol e neta de Manuel. A ela e á súa familia agradecemos a colaboración e a fotografía que mostramos, na que se procede á reconstrución dunha casa que foi destruída nas represalias da guerra. Manuel Varela está á dereita da fotografía sostendo unha maza.