Cruceiro de Santa Marta.

O cruceiro está situado no campo da festa da capela de Santa Marta (parroquia de Vilalvite). Aséntase sobre plataforma de tres chanzos. O fuste é monolítico, de sección cadrada nos extremos e no resto coas arestas rebaixadas. Ten un capitel troncopiramidal invertido que remata en tres pequenos banzos que serven de base á cruz. Esta é de sección cuadrangular coas arestas rebaixadas, excepto na base. É unha cruz florenzada, pois os extremos rematan en lóbulos.

No anverso represéntase a Cristo cun inxenuísmo parecido ó que tamén aparece en Vilafiz. Como todos os cruceiros, está concibido para 'disfrute' colectivo, e aínda que comporten unha forte carga espiritual ou simbólica, buscan a funcionalidade inmediata. Por iso prevalece o contido sobre a forma, resultando unha imaxe elemental portadora dunha mensaxe recoñecible por toda a comunidade. Eliminado o superfluo, chegamos a un esquema universal, neste caso a unha imaxe naif, marcadamente frontal e hierática, coas palmas das mans abertas, con nula expresividade no rostro, e con desproporcións anatómicas evidentes (a pesar dun intento torpe de resaltar a musculatura do torso). E con todo, a imaxe resulta enormemente atractiva.

Na base non figura inscrición que nos permita datar a obra, e a atemporalidade da arte popular dificulta calquera datación, se ben o fuste e o capitel parecen relativamente recentes. A nosa proposta, ben ampla, iría desde o último terzo do S. XIX ata o primeiro terzo do XX.