Igrexa de Santa María de Guimarei

Igrexa tardogótica, dedicada á Virxe das Angustias e construída en plena ruta xacobea, entre os séculos XV e XVI e con intervencións posteriores nos séculos XVII e XVIII. Dada a escaseza de igrexas rurais neste estilo, é unha valiosa mostra do gótico tardío, estilo tradicionalmente asociado ó crecemento dos burgos e ó auxe comercial. Tamén chama a atención as enormes dimensións do que en realidade era un templo parroquial rural e dunha parroquia que no ano 1753 só tiña 16 casas. Foi fundada pola Irmandade dos devotos da Nosa Señora, da que formaban parte membros da nobreza local. A Irmandade tiña próxima á igrexa a chamada Casa do Auditorio ou "Casa dos devotos da Nosa Señora", onde se redactaban documentos e escrituras notariais da xurisdición. Santa María de Guimarei formaba parte da antiga xurisdición da Torre de San Paio de Narla. No último terzo do S. XVII figura como membro da Irmandade e administrador das obras da igrexa, D. Rodrigo López das Seixas y Ulloa.
A planta da igrexa é basilical, de nave única. Está construída con sillería granítica de calidade. A cuberta é de pizarra a dúas augas na nave, e a catro augas na capela maior. Unha escalinata dá acceso á fachada principal. Esta ten unha porta de arco de medio punto, presenta un rosetón calado e remata en espadaña de dobre van. A fachada está flanqueada por dous contrafortes que rematan en floróns con bola. Os laterais das naves refórzanse con contrafortes.