Mulleres do Narla de onte a hoxe

Tempo atrás o grupo de teatro Carballo Vivo representou a montaxe "Mulleres do Narla, cambiemos o conto" , unha análise da presenza da muller nestas terras ao longo da historia. Tomaramos como elementos sobre os que xirar a obra , a lenda da Dona da Torre, a conquista do voto das mulleres na II República, a incorporación do pantalón á vestimenta feminina e o perigoso uso do móbil entre a mocidade como elemento controlador dentro das relacións de parella.

Despois do paso polo concello de Raquel Queizás e Alba Grande, caemos na conta que este caderno tiña moito publicado pero pouco relacionado coas mulleres destas terras. Estabamos en débeda...

A procura de datos, certamente, iniciárono estas titiriteiras e é a partir do recollido por elas do que se nutre esta entrada, con algún apuntamento engadido.

Tiñamos nos arquivos unha noticia publicada na desaparecida "Hoja del lunes" editada pola Asociación da prensa de Lugo, concretamente a do día 2 de decembro de 1963 que falaba da única muller na provincia luguesa presente nunha corporación municipal, tratábase dunha friolesa da que xa falamos por outras lerias aquí, pero que hoxe aparece no primeiro lugar da longa lista de Mulleres do Narla: trátase de Maruja Bóveda Ulloa, mestra que era da escola de nenas por aqueles negros tempiños e que nalgún momento chegou a exercer a dirección do colexio creado anos máis tarde. 

Hoja del lunes 3-XII-1963

  O tratamento da nova na prensa provincial amosa o rancio dunha sociedade que aínda vivía baixo a bota franquista, onde a muller ocupaba o lugar que tiña que ocupar segundo os criterios da Sección Femenina da Primo de Rivera e aquelas que tiña a ben o réxime de permitir participar na vida pública eran tratadas co ton paternalista que daquelas se podía esperar.

Aproveitamos a ocasión tamén para citar unha súa irmá, Amparo que dedicou a súa vida á docencia sendo doutora en psicoloxía educativa pola Universidade de Washington e que publicou unha chea de traballos e traducións.

Pero ao que iamos, descubrimos estes días pasados a presenza de mulleres pioneiras nunha sociedade pechada como podía ser calquera vila ou concello galego dos anos sesenta.

Por un lado, xa falamos noutras ocasións do agradecidos que estabamos cos traballos de costura para as obras de teatro que fixo sempre que o pedidmos, Angelines das Calcetadoras. Hoxe vén aquí por ser a que guiaba por estas terras friolesas o seiscentos do que falamos nunha entrada anterior. primeira muller de toda a contorna en sacar o carné de conducir e ter coche (segundo indicou, xa tiña o vehículo antes de aprobar o carné). Arredor do 1968.

Outra pioneira que queremos mencionar é a Esther de Reción. Tamén sobre  o mesmo ano , sen poder precisar, deciciu mercar en Almacenes San Marcos, na capital, uns pantalóns e converterse así na primeira muller friolesa en engadir a citada prenda ao seu vestiario. 

Cando fixemos a montaxe que antes citabamos, descoñeciamos tal sucedido. Estivemos procurando información pero non falamos con quen debiamos falar. 

Curiosamente no ano 1970 , dúas deputadas francesas, Denisse Cacheux, e Michèle Alliot-Marie presentáronse na Asemblea en París e os conxerxes prohibíronlle o paso, provocando que esta última indicase que se o problema eran os pantalóns , que os sacaban... deixáronas pasar.

Poderíamos seguir citando moitas outras que co seu labor profesional en San Paio: Paquita da Torre; coa súa sabedoría popular: Carmiña da Torre; coa súa afouteza: Concha de Bértolo... foron e van abrindo camiño a futuras xeracións.

Paramos xa para rematar citando unha cociñeira (a da casa Peruchelas) Angelines tamén, e unha lavandeira, polo que din a derradeira que usou a presa dos Grande para lavar a roupa: Evangelina.

Nomes da historia pequena que axudaron co seu día a día a chegar ata onde estamos,    

Notas: non sabemos se a Evanxelina estará nesta fotografía achegada por Carmiña do Grande

A fotografía de Esther de Reción é do Roteiro da memoria